Koray
New member
“Expect” Ne? Testlerde, Akıl Sağlığında ve Forum Huzurunda Bir Kilit Kelime
Selam forumdaşlar!
Konuya farklı açılardan bakmayı seven biri olarak bugün sizlerle “Expect ne?” sorusunu masaya yatırmak istiyorum. Kulağa basit geliyor ama işin içinde hem yazılım testleri, hem beklenti yönetimi, hem de ekip içi iletişim var. Üstelik “expect” kelimesine erkek forumdaşlarımız daha objektif/veri odaklı; kadın forumdaşlarımız ise duygusal ve toplumsal etkiler açısından yaklaşınca sohbet tatlı bir kıvama geliyor. Hadi gelin hem gülelim hem düşünelim: Siz “expect” deyince ne anlıyorsunuz? Kod mu, iletişim mi, yoksa ikisi birden mi?
---
Teknik Çerçeve: “expect” Kodda Ne İşe Yarar?
Yazılım dünyasında expect, testlerde “şunu bekliyorum” demenin resmî yolu. Örneğin Jest’te `expect(value).toBe(42)` diyerek “değer 42 olmalı” dersiniz. Mocha/Chai’de `expect(user.name).to.equal('Ada')` gibi okunaklı cümlelerle koşullarınızı yazarsınız. RSpec’te `expect(sum(2,2)).to eq 4` derseniz Ruby size kibarca “peki” ya da “yok öyle yağma” der. Ortak nokta şu: Expect, sistem davranışı ile zihnimizdeki model arasındaki farkı ortaya çıkarır. Fark varsa alarm çalar, yoksa içimiz rahatlar.
Peki neden bu kadar önemli? Çünkü test yazmak; “ben bunu düşündüm” demekle bitmez. Beklentiyi (expectation) kanıta (assertion) dönüştürürsünüz. İşte `expect`, o köprü.
---
Erkek Perspektifi: Objektif, Ölçülebilir, Kırmızı-Yeşil Işık
Birçok erkek forumda şunu savunur:
> “Expect somut olmalı, ölçülebilir olmalı; test kırmızıysa sorun var, yeşilse yok. Duyguya yer yok, veriye bak.”
Avantajları:
- Netlik: `expect(list).toHaveLength(3)` dediğinizde tartışılacak pek bir şey kalmaz.
- Tekrarlanabilirlik: Aynı test her makinede aynı sonucu verir.
- Hızlı geri bildirim: Kırmızı/yeşil döngüsü, TDD (Test Driven Development) ritmine cuk oturur.
Soru: Peki her şeyi sayıya dökebilir miyiz? `expect(responseTime).toBeLessThan(200)` güzel ama kullanıcıların hissettiği “akış”a dair bir şey söylüyor mu? Birçok erkek arkadaş “ölçeriz” der; “CLS, LCP, TTI” gibi metriklerle yanıt verir. Bu iyi ama hikâyenin tamamı değil.
---
Kadın Perspektifi: İnsani Etki, Duygusal Akış ve Toplumsal Bağlam
Kadın forumdaşlar ise sıkça şunu vurgular:
> “Expect sadece sayı değildir; kullanıcı ne hissediyor? Özelliğin toplumsal etkisi ne? Kime görünürlük sağlıyor, kimi dışarıda bırakıyor?”
Örnekler:
- Erişilebilirlik: `expect(button).toHaveAccessibleName('Kaydet')` gibi testler sadece geçsin diye değil; görme engelli bir kullanıcının gerçek hayatını kolaylaştırmak için var.
- Dil ve kapsayıcılık: `expect(profile.genderOptions).toContain('Diğer')` gibi kontroller, ürünün dışlayıcı olmamasını garanti eder.
- Duygusal süreklilik: “Ödeme başarısız” mesajının üslubu; kullanıcıyı suçlamadan çözüm yolu göstermesi. Evet, test edilebilir: `expect(errorMessage).toMatch(/yeniden dene|destek ile iletişime geç/)`.
Bu bakış açısı, “expect”i yalnızca doğruluk değil, aynı zamanda değer testi haline getirir.
---
BDD vs TDD: “Given–When–Then” ile Expect’i İnsan Dilinde Yazmak
TDD “önce test” der; parça parça, fonksiyon bazında ilerlersiniz. BDD (Behavior-Driven Development) ise davranışı insan dilinde tarif edip sonra expect’e çevirir:
- Given kayıtlı bir kullanıcı var,
- When şifresini unutur ve e-posta ister,
- Then 60 saniye içinde rehber bir e-posta almalı.
Burada erkek-okur “SLA ve metrik?” diye sorar; kadın-okur “Kullanıcı paniğe kapılmasın, mesaj empatik olsun” der. İkisini birleştirip hem `expect(email.deliveryTime).toBeLessThan(60_000)` hem de `expect(email.body).toMatch(/Merak etme|yardımcı olacağız/)` yazınca iş tatlıya bağlanır.
---
Farklı Expect Tarzları: Sert mi, Yumuşak mı?
- Sert (hard) assertion: İlk hata testin sonu. Hızlıdır, netlik sağlar.
- Yumuşak (soft) assertion: Hataları toplayıp raporlar; özellikle UI akışlarında tek seferde çok şeyi görmek için iyi.
- Property-based testing: “Her rastgele girdi için şu özellik değişmez” der. Matematiksel tatmin yüksek, sürpriz bug yakalama oranı da öyle.
- Sözleşme (contract) testleri: Mikroservisler arası “beklentiyi” sabitler; kimse kimseyi ansızın şaşırtmaz.
Erkek yaklaşım: “Performans ve kapsama yüzdesini ölçelim.”
Kadın yaklaşım: “Hatayı nasıl anlatıyoruz, kullanıcı destek sürecinde ne hissediyor?”
İdeal yaklaşım: “Hem ölçelim, hem iyi anlatalım.”
---
Yanlış Anlaşılan Expect’ler: Regex mi, Otomasyon mu, İletişim mi?
“Expect” deyince akla bazen:
- Tcl/Expect otomasyon aracı gelir (interaktif programlarla script yazma).
- Regex “lookahead” ile karışır (aslında bambaşka konu).
- İnsan ilişkilerindeki beklentiler akla gelir.
Hepsinin ortak zemini şu: Bir durum için zihinlerimizde bir “olması gereken” var. Testte kırmızı yanıyorsa kod, hayatta kırmızı yanıyorsa iletişim patlamıştır. İkisini de `expect` ile görünür kılıyoruz.
---
Takım İçinde Expectation Yönetimi: Daily’de Neyi Bekliyoruz?
- Net tanım: “Bitti” nedir? `expect(done).toBeDefinedWith(qa, docs, monitoring)` gibi düşünün.
- İzlenebilirlik: Hangi beklentiyi kim koydu? PR açıklamasında, issue’da yazılı olsun.
- Kullanıcı sesi: Destek ekibinden gelen geri bildirimleri “expect”e çevirin: “1. ekran 3 tık değil 1 tık olmalı.”
- Güven: Testler kırmızı yandığında parmak değil çözüm konuşulsun. “Neyi bekliyorduk, ne gördük, nasıl kapatırız?”
Erkeklerin veri-tabelası burada parlıyor; kadınların empatik iletişimi ise çatışmayı “öğrenme fırsatı”na çeviriyor. İkisini birleştirin: rapor + üslup.
---
Gerçek Hayat Örneği: Ödeme Akışı ve İki Tarafın Expect’leri
- Erkek (veri odaklı) expect’leri:
`expect(authRate).toBeGreaterThan(0.97)`
`expect(p95Latency).toBeLessThan(300)`
`expect(retryOnNetworkError).toBe(true)`
- Kadın (duygusal/toplumsal etki) expect’leri:
`expect(copy.failure).toMatch(/Üzgünüz|yardımcı olacağız/)`
`expect(refundInfo.visibility).toBe('clear')`
`expect(a11y.focusTrap).toBeEnabled()` (modaldan çıkamayan kullanıcı kalmasın)
Birlikte bakınca ürün hem “hızlı ve doğru” hem “insanca ve kapsayıcı” oluyor.
---
Sık Düşülen Tuzaklar ve Kaçış Planı
- Aşırı kırılgan testler: Piksel piksel UI sabitlemek = her deploy’da gözyaşı. Çözüm: Kullanıcı hedefi odaklı expect’ler yazın (rol, metin, landmark).
- Veri tapınması: %100 kapsama ≠ %100 değer. Metriği amaç sanmayın.
- Belirsiz dil: “Hızlı açılmalı” test değildir. “<200ms” testtir. Ama mesajın üslubu da test edilsin.
- İzole empati: Güzel üslup var ama hata oranı yüksekse kullanıcı yine mutsuz. Denge, denge, denge.
---
Forum Ateşleyiciler: Tartışmayı Başlatan Sorular
1. Sizin ekipte “expect”ler kim tarafından yazılıyor: geliştirici mi, QA mı, ürün mü, birlikte mi?
2. En sevdiğiniz assertion hangisi ve neden? “Okunaklılık” mı “güç” mü önceliğiniz?
3. Empatik metinleri test ediyor musunuz, yoksa “manual review”a mı bırakıyorsunuz?
4. Accessibility tarafında minimum kabul ettiğiniz expect seti nedir?
5. Bir test başarısız olduğunda ekipte üslup nasıl? Rapor + çözüm mü, yoksa savunma duvarları mı?
---
Kapanış: Expect = Beklenti + Kanıt + Etki
“Expect” hem kodda hem hayatta tek bir soruyu soruyor: “Gerçekte olan, beklediğimizle örtüşüyor mu?”
Erkeklerin objektif ve veri odaklı yaklaşımı, sağlam bir zemini ve ölçülebilirliği getiriyor.
Kadınların duygusal ve toplumsal etkiler odaklı yaklaşımı, ürünün insan tarafını ve kapsayıcılığını garanti ediyor.
Biz bu iki dünyayı birleştirdiğimizde ortaya hem çalışan hem iyi hissettiren deneyimler çıkıyor.
Şimdi sahne sizde: Sizin “expect” tarifiniz ne? Hangi test sizi en çok gururlandırdı, hangisi en çok öğretti? Yorumlara bekliyorum; kırmızıyı birlikte yeşile, mutsuz kullanıcıyı birlikte gülümseyen kullanıcıya çevirelim.
Selam forumdaşlar!
Konuya farklı açılardan bakmayı seven biri olarak bugün sizlerle “Expect ne?” sorusunu masaya yatırmak istiyorum. Kulağa basit geliyor ama işin içinde hem yazılım testleri, hem beklenti yönetimi, hem de ekip içi iletişim var. Üstelik “expect” kelimesine erkek forumdaşlarımız daha objektif/veri odaklı; kadın forumdaşlarımız ise duygusal ve toplumsal etkiler açısından yaklaşınca sohbet tatlı bir kıvama geliyor. Hadi gelin hem gülelim hem düşünelim: Siz “expect” deyince ne anlıyorsunuz? Kod mu, iletişim mi, yoksa ikisi birden mi?
---
Teknik Çerçeve: “expect” Kodda Ne İşe Yarar?
Yazılım dünyasında expect, testlerde “şunu bekliyorum” demenin resmî yolu. Örneğin Jest’te `expect(value).toBe(42)` diyerek “değer 42 olmalı” dersiniz. Mocha/Chai’de `expect(user.name).to.equal('Ada')` gibi okunaklı cümlelerle koşullarınızı yazarsınız. RSpec’te `expect(sum(2,2)).to eq 4` derseniz Ruby size kibarca “peki” ya da “yok öyle yağma” der. Ortak nokta şu: Expect, sistem davranışı ile zihnimizdeki model arasındaki farkı ortaya çıkarır. Fark varsa alarm çalar, yoksa içimiz rahatlar.
Peki neden bu kadar önemli? Çünkü test yazmak; “ben bunu düşündüm” demekle bitmez. Beklentiyi (expectation) kanıta (assertion) dönüştürürsünüz. İşte `expect`, o köprü.
---
Erkek Perspektifi: Objektif, Ölçülebilir, Kırmızı-Yeşil Işık
Birçok erkek forumda şunu savunur:
> “Expect somut olmalı, ölçülebilir olmalı; test kırmızıysa sorun var, yeşilse yok. Duyguya yer yok, veriye bak.”
Avantajları:
- Netlik: `expect(list).toHaveLength(3)` dediğinizde tartışılacak pek bir şey kalmaz.
- Tekrarlanabilirlik: Aynı test her makinede aynı sonucu verir.
- Hızlı geri bildirim: Kırmızı/yeşil döngüsü, TDD (Test Driven Development) ritmine cuk oturur.
Soru: Peki her şeyi sayıya dökebilir miyiz? `expect(responseTime).toBeLessThan(200)` güzel ama kullanıcıların hissettiği “akış”a dair bir şey söylüyor mu? Birçok erkek arkadaş “ölçeriz” der; “CLS, LCP, TTI” gibi metriklerle yanıt verir. Bu iyi ama hikâyenin tamamı değil.
---
Kadın Perspektifi: İnsani Etki, Duygusal Akış ve Toplumsal Bağlam
Kadın forumdaşlar ise sıkça şunu vurgular:
> “Expect sadece sayı değildir; kullanıcı ne hissediyor? Özelliğin toplumsal etkisi ne? Kime görünürlük sağlıyor, kimi dışarıda bırakıyor?”
Örnekler:
- Erişilebilirlik: `expect(button).toHaveAccessibleName('Kaydet')` gibi testler sadece geçsin diye değil; görme engelli bir kullanıcının gerçek hayatını kolaylaştırmak için var.
- Dil ve kapsayıcılık: `expect(profile.genderOptions).toContain('Diğer')` gibi kontroller, ürünün dışlayıcı olmamasını garanti eder.
- Duygusal süreklilik: “Ödeme başarısız” mesajının üslubu; kullanıcıyı suçlamadan çözüm yolu göstermesi. Evet, test edilebilir: `expect(errorMessage).toMatch(/yeniden dene|destek ile iletişime geç/)`.
Bu bakış açısı, “expect”i yalnızca doğruluk değil, aynı zamanda değer testi haline getirir.
---
BDD vs TDD: “Given–When–Then” ile Expect’i İnsan Dilinde Yazmak
TDD “önce test” der; parça parça, fonksiyon bazında ilerlersiniz. BDD (Behavior-Driven Development) ise davranışı insan dilinde tarif edip sonra expect’e çevirir:
- Given kayıtlı bir kullanıcı var,
- When şifresini unutur ve e-posta ister,
- Then 60 saniye içinde rehber bir e-posta almalı.
Burada erkek-okur “SLA ve metrik?” diye sorar; kadın-okur “Kullanıcı paniğe kapılmasın, mesaj empatik olsun” der. İkisini birleştirip hem `expect(email.deliveryTime).toBeLessThan(60_000)` hem de `expect(email.body).toMatch(/Merak etme|yardımcı olacağız/)` yazınca iş tatlıya bağlanır.
---
Farklı Expect Tarzları: Sert mi, Yumuşak mı?
- Sert (hard) assertion: İlk hata testin sonu. Hızlıdır, netlik sağlar.
- Yumuşak (soft) assertion: Hataları toplayıp raporlar; özellikle UI akışlarında tek seferde çok şeyi görmek için iyi.
- Property-based testing: “Her rastgele girdi için şu özellik değişmez” der. Matematiksel tatmin yüksek, sürpriz bug yakalama oranı da öyle.
- Sözleşme (contract) testleri: Mikroservisler arası “beklentiyi” sabitler; kimse kimseyi ansızın şaşırtmaz.
Erkek yaklaşım: “Performans ve kapsama yüzdesini ölçelim.”
Kadın yaklaşım: “Hatayı nasıl anlatıyoruz, kullanıcı destek sürecinde ne hissediyor?”
İdeal yaklaşım: “Hem ölçelim, hem iyi anlatalım.”
---
Yanlış Anlaşılan Expect’ler: Regex mi, Otomasyon mu, İletişim mi?
“Expect” deyince akla bazen:
- Tcl/Expect otomasyon aracı gelir (interaktif programlarla script yazma).
- Regex “lookahead” ile karışır (aslında bambaşka konu).
- İnsan ilişkilerindeki beklentiler akla gelir.
Hepsinin ortak zemini şu: Bir durum için zihinlerimizde bir “olması gereken” var. Testte kırmızı yanıyorsa kod, hayatta kırmızı yanıyorsa iletişim patlamıştır. İkisini de `expect` ile görünür kılıyoruz.
---
Takım İçinde Expectation Yönetimi: Daily’de Neyi Bekliyoruz?
- Net tanım: “Bitti” nedir? `expect(done).toBeDefinedWith(qa, docs, monitoring)` gibi düşünün.
- İzlenebilirlik: Hangi beklentiyi kim koydu? PR açıklamasında, issue’da yazılı olsun.
- Kullanıcı sesi: Destek ekibinden gelen geri bildirimleri “expect”e çevirin: “1. ekran 3 tık değil 1 tık olmalı.”
- Güven: Testler kırmızı yandığında parmak değil çözüm konuşulsun. “Neyi bekliyorduk, ne gördük, nasıl kapatırız?”
Erkeklerin veri-tabelası burada parlıyor; kadınların empatik iletişimi ise çatışmayı “öğrenme fırsatı”na çeviriyor. İkisini birleştirin: rapor + üslup.
---
Gerçek Hayat Örneği: Ödeme Akışı ve İki Tarafın Expect’leri
- Erkek (veri odaklı) expect’leri:
`expect(authRate).toBeGreaterThan(0.97)`
`expect(p95Latency).toBeLessThan(300)`
`expect(retryOnNetworkError).toBe(true)`
- Kadın (duygusal/toplumsal etki) expect’leri:
`expect(copy.failure).toMatch(/Üzgünüz|yardımcı olacağız/)`
`expect(refundInfo.visibility).toBe('clear')`
`expect(a11y.focusTrap).toBeEnabled()` (modaldan çıkamayan kullanıcı kalmasın)
Birlikte bakınca ürün hem “hızlı ve doğru” hem “insanca ve kapsayıcı” oluyor.
---
Sık Düşülen Tuzaklar ve Kaçış Planı
- Aşırı kırılgan testler: Piksel piksel UI sabitlemek = her deploy’da gözyaşı. Çözüm: Kullanıcı hedefi odaklı expect’ler yazın (rol, metin, landmark).
- Veri tapınması: %100 kapsama ≠ %100 değer. Metriği amaç sanmayın.
- Belirsiz dil: “Hızlı açılmalı” test değildir. “<200ms” testtir. Ama mesajın üslubu da test edilsin.
- İzole empati: Güzel üslup var ama hata oranı yüksekse kullanıcı yine mutsuz. Denge, denge, denge.
---
Forum Ateşleyiciler: Tartışmayı Başlatan Sorular
1. Sizin ekipte “expect”ler kim tarafından yazılıyor: geliştirici mi, QA mı, ürün mü, birlikte mi?
2. En sevdiğiniz assertion hangisi ve neden? “Okunaklılık” mı “güç” mü önceliğiniz?
3. Empatik metinleri test ediyor musunuz, yoksa “manual review”a mı bırakıyorsunuz?
4. Accessibility tarafında minimum kabul ettiğiniz expect seti nedir?
5. Bir test başarısız olduğunda ekipte üslup nasıl? Rapor + çözüm mü, yoksa savunma duvarları mı?
---
Kapanış: Expect = Beklenti + Kanıt + Etki
“Expect” hem kodda hem hayatta tek bir soruyu soruyor: “Gerçekte olan, beklediğimizle örtüşüyor mu?”
Erkeklerin objektif ve veri odaklı yaklaşımı, sağlam bir zemini ve ölçülebilirliği getiriyor.
Kadınların duygusal ve toplumsal etkiler odaklı yaklaşımı, ürünün insan tarafını ve kapsayıcılığını garanti ediyor.
Biz bu iki dünyayı birleştirdiğimizde ortaya hem çalışan hem iyi hissettiren deneyimler çıkıyor.
Şimdi sahne sizde: Sizin “expect” tarifiniz ne? Hangi test sizi en çok gururlandırdı, hangisi en çok öğretti? Yorumlara bekliyorum; kırmızıyı birlikte yeşile, mutsuz kullanıcıyı birlikte gülümseyen kullanıcıya çevirelim.